H Φαντασία ως εργαλείο Ψυχοθεραπείας και
Προσωπικής Ανάπτυξης
«Ήρωας είναι εκείνος που πονά. Αν δεν πονά πιο πολύ από τους άλλους, δεν είναι αυτός ο κεντρικός ήρωας» - David Gerrold
Συγγραφή και ψυχική υγεία
Τα οφέλη της συγγραφής στη ψυχική λειτουργία ένα πλέον ευρέως γνωστά ανά τον κόσμο. Ως τρόπος έκφρασης συναισθημάτων, αποφόρτισης, αξιολόγησης σκέψεων ή προβολής στο μέλλον, η συγγραφή χρησιμοποιείται συχνά σε δομές ψυχικής υγείας αλλά και σε γενικά νοσοκομεία με στόχο τη διαχείριση περιστατικών κατάθλιψης, μετατραυματικού στρες, αγχωδών διαταραχών, διατροφικών διαταραχών, μακροχρόνιας νοσηλείας, πένθους, κακοποίησης και σε άλλες περιπτώσεις όπου ο προφορικός λόγος παρεμποδίζεται από συνειδητούς ή υποσυνείδητους παράγοντες και συντηρεί τη διαταραχή.
Υπάρχουν διαφορετικά είδη συγγραφής που, κατά περίπτωση, προτείνονται ξεχωριστά ή συνδυαστικά στα πλαίσια μιας συνεδρίας ψυχοθεραπείας ή προσωπικής ανάπτυξης. Το καθένα έχει διαφορετικό στόχο και διαδικασία.
Η τεχνική της αυτοματικής γραφής/γραφής ελεύθερων συνειρμών/ελεύθερης γραφής χρησιμοποιείται κυρίως από επαγγελματίες ή ερασιτέχνες συγγραφείς για την παραγωγή πρωτότυπου κειμένου. Στο Therapy Tale χρησιμοποιείται συχνά και ως μια καλή τεχνική για την αρχική εξοικείωση του θεραπευμένου με την συγγραφή ή για φρενήρη αποφόρτιση έντονου συναισθήματος.
Η τεχνική της επιστολής εστιάζει κυρίως στον παραλήπτη που ορίζουμε να τη «διαβάσει». Εκφράζουμε συναισθήματα και σκέψεις προς το πρόσωπο αυτό τις οποίες αδυνατούμε να εκφράσουμε δια ζώσης λόγω απώλειας ή μη καλής επικοινωνίας. Στο Τherapy Τale η τεχνική χρησιμοποιείται και σε περιπτώσεις όπου παραλήπτης ορίζεται ο παρελθοντικός ή ο μελλοντικός εαυτός του θεραπευμένου. Αποτελεσματικά χρησιμοποιείται και σε περιπτώσεις που ο συντάκτης της επιστολής θέλει να απαλλαγεί από κάτι που κουβαλά μέσα του με το να το εκφράσει στο χαρτί και μετέπειτα να το καταστρέψει.
Συγγραφή λίστας ερωτήσεων πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα ή γενικότερων προβληματισμών. Στο Τherapy Τale χρησιμοποιούμε την τεχνική για να αυτόαξιολογήσουμε σκέψεις, συμπεριφορές και συναισθήματα του θεραπευόμενου ή κάποιου σημαντικού άλλου. Διαφορετικά η συγγραφή λίστας μπορεί να περιέχει στόχους, θετικά στοιχεία εαυτού, συναισθήματα και ότι άλλο χρειάζεται να απαριθμηθεί για να γίνει σαφές και ξεκάθαρο στον δημιουργό αυτής.
Η τεχνική της αυτοβιογραφικής συγγραφής εστιάζει στην περιγραφή εμπειριών από τη ζωή του θεραπευόμενου, είτε συγκεκριμένα γεγονότα, είτε μεγαλύτερες περιόδους. Περιγράφονται αναλυτικά τα πρόσωπα, τα γεγονότα, οι σκέψεις και τα συναισθήματα που χρωματίζουν την περίοδο ενδιαφέροντος. Στο Τherapy Τale χρησιμοποιούμε την τεχνική για να ορίσουμε τις περιόδους/κύκλους ζωής, να νοηματοδοτήσουμε τις περιόδους και να εστιάσουμε στην επιθυμητή στοχοθεσία για το νέο κύκλο που ανοίγει.
Η καταγραφή ημερολογίου είναι μια πολύ συνήθης τεχνική με πολλαπλούς στόχους και οφέλη. Η καταγραφή της πορείας της θεραπείας βοηθά στην αναγνώριση της προσπάθειας που έχει καταβάλλει ο θεραπευόμενος. Βοηθά στη δόμηση ξεκάθαρων στόχων και τρόπου επίτευξης αυτών. Προωθεί τον προγραμματισμό και την οργάνωση σκέψης. Βοηθά στην αποφόρτηση στο τέλος της ημέρας και στην ανασκόπηση της έως τώρα πορείας. Στο Therapy Tale συνιστούμε να ξεκινήσετε ημερολόγιο από την πρώτη κιόλας συνεδρία.
Η καταγραφή του «τρίστηλου» είναι ένα είδος ημερολογίου όπου ο θεραπευόμενος συμπληρώνει τις αυτόματες σκέψεις του και διερευνά με ποιες συμπεριφορές και ποια συναισθήματα συνδέονται αυτές. Στο Τherapy Τale είναι από τα πιο βασικά εργαλεία Γνωσιακής Συμπεριφορικής ψυχοεκπαίδευσης που λαμβάνει χώρα από τις αρχικές συνεδρίες.
Η τεχνική της προβολής στο μέλλον ζητά από τον θεραπευμένο να καταγράψει λεπτομερώς μια τυπική ημέρα του, μετά το πέρας της θεραπείας και αφού έχουν λυθεί όλα τα θεραπευτικά του/της αιτήματα. Είναι μια τεχνική που εναλλακτικά χρησιμοποιείται και ως νοερή απεικόνιση με σκοπό τη διερεύνηση των στόχων. Στο Therapy Tale χρησιμοποιείται συνδυαστικά με τη συγγραφή επιστολής προς το μελλοντικό εαυτό.
Η τεχνική της ασφαλούς τοποθεσίας είναι η λεπτομερής γραπτή περιγραφή ενός μέρους υπαρκτού ή φανταστικού, όπου το άτομο νιώθει ασφάλεια και προστασία. Η χρήση αυτού μπορεί να λειτουργήσει ως σωσίβιο σε στρεσογόνες καταστάσεις ή αγχώδεις σκέψεις. Στο Therapy Tale χρησιμοποιείται συνδυαστικά με νοερή απεικόνιση, κάρτες Dixit και τεχνικές κολλάζ.
Λογοτεχνία του Φανταστικού
Η λογοτεχνία του φανταστικού είναι ένα είδος όχι και τόσο διαδεδομένο στην Ελλάδα, πέρα από ένα μικρό κοινό που το υποστηρίζει φανατικά. Διαφέρει από την πιο δημοφιλή κατηγορία της επιστημονικής φαντασίας, καθώς όπως το λέει και η λέξη, δεν βασίζει την κεντρική πλοκή σε κάποιο επιστημονικό επίτευγμα ή κάποια εξωπραγματική εξελικτική συνθήκη. Η λογοτεχνία του φανταστικού από την άλλη είναι όλα εκείνα τα παραμύθια για μεγάλους που περιλαμβάνουν υπερδυνάμεις, μαγικούς κόσμους, μάχες, αναζητήσεις, προκλήσεις και αλλαγές σε συνθήκες που δεν υπακούν τους νόμους της δικής μας πραγματικότητας, ωστόσο δεν στερούνται καθόλου μιας άρτιας συλλογιστικής πορείας.
Λογική στη Φαντασία
Οι φανταστικές αφηγήσεις μπορεί να διαφέρουν πολύ από αυτό που ξέρουμε ως πραγματικότητα ωστόσο ακολουθούν μια άρτια συλλογιστική πορεία σε δομή και περιεχόμενο. Η πιο απλή δομή είναι (α) μια καθημερινότητα (β) που διαταράσσεται και επανέρχεται μια (γ) νέα αλλιώτικη ισορροπία. Ο κεντρικός ήρωας καλείται να δοκιμαστεί για να μεταβεί στο τέλος σε μια πιο συνειδητή κατάσταση «ενηλικίωσης». Φυσικά η δομή γίνεται όλο και πιο περίπλοκη όταν ο ήρωας συνδιαλέγεται με δυνάμεις ανώτερες από αυτόν, δημιουργεί φιλίες και εχθρότητες με έμψυχα ή άψυχα, κάνει σχέδια και όνειρα, κερδίζει μάχες αλλά και νικάται ταπεινωτικά, αγαπά, μισεί, φοβάται, απογοητεύεται, χάνεται ή τα παρατά - τα παρατά ωστόσο παροδικά γιατί αλλιώς η ιστορία χάνει το νόημά της. Λειτουργεί δηλαδή ακριβώς όπως κι όλοι εμείς στην πραγματική ζωή, στην δική μας ιστορία.
Θεραπευτική Συγγραφή του Φανταστικού
Η Θεραπευτική Συγγραφή του Φανταστικού είναι ένα σύνολο εργαλείων που ξεκλειδώνουν τη σκέψη του θεραπευόμενου. Εστιάζει σε τεχνικής εναλλακτικής προσέγγισης της πραγματικότητας και της υποκειμενικής προσωπικής αλήθειας.
Σε ένα από τα στάδια της ψυχοθεραπευτικής συνεδρίας ή σε κάποιο ξεχωριστό εργαστήριο με τη συγκεκριμένη θεματική το άτομο καλείται να φέρει μια κατάσταση που δυσκολεύεται να διαχειριστεί και, λαμβάνοντας συγκεκριμένες οδηγίες, να συγγράψει την δική του άρτια ιστορία με αρχή μέση και τέλος.
Συγκεκριμένα ο συμμετέχον μπαίνει στην διαδικασία να δομήσει αρχικά τον ήρωά του με όλες τις ποιότητες και τα χαρακτηριστικά του ίδιου, του σημαντικού άλλου ή όποιου επιθυμεί να γίνει κομμάτι της θεραπευτικής του διαδικασίας. Δίνει στον ήρωά του πολυπλοκότητα, τον περιγράφει, τον εκθέτει ή τον προστατεύει. Του αποδίδει δυνάμεις μαγικές που αλλάζουν την πορεία της ιστορίας κατά το θεραπευτικό πλάνο. Τον βάζει να συνδιαλλαγεί με τους φόβους του. Δίνει φωνή σε άψυχα και μορφή σε αόρατα. Όλα γίνονται πιθανά. Για να φτάσει, ύστερα από συγκεκριμένα στάδια «μάχης», στην τελική επίλυση της συνθήκης που έχει φέρει ως δυσφορική και να νοηματοδοτήσει εκ νέου την εμπειρία του. Το κείμενο πάντα ξεκινά σε χρόνο παρελθοντικό.
«Αυτό που μου συνέβη τότε δεν θα το ξεχάσω ποτέ γιατί με βοήθησε να γίνω ακριβώς αυτός/η που είμαι σήμερα. Θυμάμαι αρχικά…»